Pesto kojarzy się przede wszystkim z klimatem śródziemnomorskim. I słusznie zresztą, bo jego ojczyzną są Włochy, a konkretniej – Genua, miasto w północno-zachodniej części kraju położone u stóp Apeniniu Liguryjskiego i Alp Liguryjskich. Dla nas najważniejszą informacją jest jednak to, że to smaczny i zdrowy sos, który można przygotować w domu i na co najmniej kilka sposobów. Poznajmy je!
Pesto: co to jest?
Pesto to skrócona nazwa pesto alla genovese. Legenda głosi, że wypływający z portu w Genui żeglarze zabierali ze sobą na pokład bazyliowy sos, który nie tylko był bardzo pożywny, ale też chronił przed chorobami, m.in. szkorbutem (bazylia faktycznie zawiera sporo witaminy C, która chroni przed rozwojem tej choroby).
Sama nazwa odnosi się do pierwotnego sposobu przygotowywania tego sosu, gdy ucierano go w marmurowym moździerzu (pesto – pestâ – 'ucieranie’, 'miażdżenie’).
→ Przeczytaj również: Dieta śródziemnomorska. Na czym polega?
Pesto: z czego się robi
Bazą tego włoskiego przysmaku jest bazylia, do której dodaje się czosnek, orzeszki piniowe, parmezan, oliwę z oliwek oraz gruboziarnistą sól. Ma intensywnie zielony kolor i gęstą konsystencję. Jest wyraziste w smaku, idealnie nadaje się więc do makaronów. Stosuje się je również do dań mięsnych i rybnych. Może pełnić rolę sosu do pizzy i tortilli. Warto je również wykorzystywać w roli smarowidła do kanapek i grzanek, jak również dekorować nim zupy i sałatki.
Na przestrzeni lat pesto jednak doczekało się wielu modyfikacji. Przygotowuje się je dzisiaj z wielu różnych zielonych warzyw i ziół, m.in. jarmużu, szpinaku, czosnku niedźwiedziego, pokrzywy czy rukoli (→ więcej o rukoli w uprawie ekologicznej: kiedy siać i do czego wykorzystać?)
Witaminową bombą jest pesto z natki pietruszki. Na Sycylii z kolei warto zjeść danie podane z pesto alla siciliana, którego głównym składnikiem są suszone pomidory (to one nadają mu czerwoną barwę).
Dlaczego warto jeść zielone pesto?
Pesto to przede wszystkim ciekawa alternatywa dla tradycyjnej polskiej kuchni. Jest to danie lekkie, łatwe w przygotowaniu i – o ile sięgniemy po dobrej jakości składniki – bardzo zdrowe.
Główny składnik sosu pesto – bazylia – korzystnie działa na trawienie. Pobudza wydzielanie soku żołądkowego, niweluje wzdęcia. Wspomaga apetyt, pomaga wyeliminować nudności i wymioty. Obecne w niej składniki wykazują działanie przeciwzapalne i przeciwbakteryjne.
Zapach bazylii, zwłaszcza jej młodych listków, jest bardzo intensywny, pomaga się zrelaksować i uspokoić (zdaniem niektórych pomaga w walce z bezsennością).
Bazylii towarzyszą orzeszki piniowe, czyli jadalne nasiona sosny. Imponują zawartością witaminy K, która wspomaga proces krzepnięcia krwi. Wiele w nich również witaminy B3 (niacyny), pozytywnie wpływającej na stan skóry i włosów oraz układ nerwowy. Obecny w nich potas reguluje ciśnienie tętnicze.
O właściwościach czosnku z kolei nikogo chyba nie trzeba przekonywać. Nie bez powodu określa się go mianem naturalnego antybiotyku.
Parmezan jest źródłem białka, a oliwa z oliwek dostarcza nienasyconych kwasów tłuszczowych, wspomagających m.in. prawidłową pracę serca.
Jeśli więc połączymy te wszystkie składniki, otrzymamy wyrazisty w smaku sos, który wpisuje się ponadto w prawidłowo zbilansowaną dietę. Można go serwować również dzieciom.
Jak zrobić pesto?
Przygotowanie pesto wcale nie jest zadaniem trudnym. Udaje się je zrobić bardzo szybko, stanowi więc dobrą propozycję na szybkie danie obiadowe lub kolację.
Bazylię należy utrzeć w moździerzu, choć coraz częściej do tego celu wykorzystuje się blender. Można dodać do niej uprażone na suchej patelni pestki słonecznika (ale nie za długo, bo staną się gorzkie). Smak pesto uzupełnia się ząbkiem czosnku, solą, serem, a w trakcie mieszania składników powoli dodaje się oliwę z oliwek.
Tak przygotowane pesto można przechowywać przez kilka dni w lodówce, najlepiej w szklanym naczyniu.
Pesto można też kupić gotowe, jednak trzeba zawsze z dużą staranność wybierać tego rodzaju produkt. Możemy bowiem – zamiast śródziemnomorskiego przysmaku – otrzymać słabej jakości sos. Częstą praktyką jest choćby zamienianie parmezanu serem żółtym lub dodawanie oleju słonecznikowego w zastępstwie oliwy z oliwek.
Przepis na tradycyjne pesto z ziarnami słonecznika
Składniki:
- 30 g świeżych liści bazylii
- 60 g ziaren słonecznika
- 5-8 g soli himalajskiej
- 2 ząbki czosnku
- 20-25 g startego, twardego sera (najlepiej długodojrzewającego)
- 5 pełnych łyżek oliwy z oliwek
Sposób przygotowania:
- Pestki słonecznika praż na suchej patelni przez 2-3 minuty (do momentu zarumienienia).
- Słonecznik, świeże liście bazylii, sól, czosnek, ser i dwie łyżki oliwy extra vergine przełóż do moździerza/blendera i miksuj na wysokich obrotach przez minutę (ale z rozwagą, bo kawałeczki słonecznika powinny być wyczuwalne).
- Gotowe pesto przełóż do miseczki lub słoika i polej pozostałymi trzema łyżkami oliwy z oliwek.
Przepis na pesto z rukoli
Składniki:
- 2 garści rukoli, umytej i osuszonej
- 1-2 ząbki czosnku
- garść pistacji albo orzechów włoskich
- oliwa extra virgin do smaku
- sok z ½ cytryny
- sól, pieprz do smaku
- garść startego parmezanu
Sposób przygotowania:
Najlepiej smakuje pesto zrobione w moździerzu, ale blender też jest dobry.
- Zacznij od roztarcia rukoli z niewielką ilością oliwy.
- Kiedy już ją rozpulchnisz, dodaj czosnek i nadal rozcieraj.
- Dodaj pistacje albo orzechy, sok z cytryny, sól, pieprz i jeszcze chwilę rozcieraj.
- Przełóż pesto do miski, dodaj ser, wymieszaj.
- Dodawaj oliwę w takiej ilości, by otrzymać pożądaną konsystencję (do makaronu pesto może być rzadsze, do podpłomyka czy na kanapki bardziej gęste).
- Dopraw do smaku i przełóż do słoika, zamknij szczelnie i włóż do lodówki.
Wykorzystaj pesto z rukoli, przygotowując podpłomyki z czarnuszką.
→ Zobacz, jak zrobić pesto brokułowe z nasionami pinii
Przepis na pesto z pokrzywy
Składniki:
- duża garść liści pokrzywy (najlepiej młodych i delikatnych listków)
- oliwa virgin
- sok z ½ cytryny
- sól
- pieprz
Sposób przygotowania:
Zblenduj albo rozgnieć w moździerzu wszystkie składniki. Dopraw solą i pieprzem. Konsystencja pesto powinna być luźna.
Wykorzystaj, przygotowując focaccię z pomidorami i z pesto z pokrzywy.
Przepis na pesto z pietruszki
Składniki:
- ½ pęczka natki pietruszki
- garść nerkowców
- 50 g wegańskiego twardego żółtego sera
- 4 łyżki oliwy
- sól, pieprz (do smaku)
Sposób przygotowania:
Natkę pietruszki posiekaj, orzechy zblenduj na gładko. Dodaj pokrojony wegański żółty ser, oliwę, sól i pieprz i ponownie zblenduj.
Podaj z makaronem z grochu.
Przepis na pesto rosso (z suszonych pomidorów)
Składniki:
- 1 słoik pomidorów suszonych w oleju (odsączonych)
- 3 ząbki czosnku
- 1 kubek liści bazylii
- ¼ kubka orzeszków pinii
- szczypta płatków chilli
- sól, pieprz
- 1/3 kubka startego parmezanu
- 1/3 kubka oliwy virgin
Sposób przygotowania:
Zblenduj wszystkie składniki za wyjątkiem oliwy i parmezanu. Kiedy uzyskasz w miarę gładką pastę, dodaj parmezan, wymieszaj, a potem powoli dodawaj oliwę, aż pesto będzie miało luźną konsystencję. Przełóż do słoika. Przechowuj do tygodnia w lodówce.
Pesto rosso sprawdzi się jako dodatek do pieczywa lub panini. Jest też dobrą bazą sosu do makaronu i dodatkiem do hummusu. Włosi dodają je do zupy minestrone.
Przepis na domową pizzę z samopszy z zielonym pesto
Składniki na dwie duże pizze:
- ok. 500 g mąki z samopszy
- szklanka mleka (napoju) ryżowego
- 1 jajko
- 2 łyżki oliwy
- szczypta soli himalajskiej
- łyżka cukru trzcinowego
- porcja drożdży
- 200 g sera żółtego
- 500 ml passaty pomidorowej
- 4 cebule
- tuńczyk w oliwie
- 5-6 ząbków czosnku
- pęczek natki pietruszki
- olej lniany nieoczyszczony (8-10 łyżek)
Sposób przygotowania:
- Rozdrobnione drożdże wymieszaj z dwoma łyżkami mąki, odrobiną cukru i niedużą ilością ciepłego mleka ryżowego.
- Gdy wyrosną, dodaj je do miski, w której jest mąka z samopszy, jajko, łyżka cukru trzcinowego, szczypta soli himalajskiej i dwie łyżki oliwy. Dolej mleko ryżowe i wyrabiaj gładkie ciasto. Przykryj do wyrośnięcia.
- Przygotuj zielone pesto: posiekaj drobno natkę pietruszki, dodaj przeciśnięty przez praskę czosnek, olej lniany i szczyptę soli himalajskiej. Dobrze wymieszaj.
- Wyrośnięte ciasto z samopszy podziel na dwa placki i dobrze rozwałkuj. Wyłóż na dużych blaszkach, na papierze pergaminowym.
- Posmaruj ciasto grubą warstwą passaty pomidorowej, rozłóż na nim cienko pokrojoną cebulę, ser i tuńczyka.
- Piecz ok. 25 min w 170-180°C.
- Po upieczeniu posmaruj zielonym pesto.
Autorką przepisu jest Agnieszka Szeffler-Grudkowska.
W polskiej kuchni coraz częściej pojawiają się przysmaki z różnych zakątków świata. Chętnie sięgamy po produkty dotąd nieznane lub o których dotąd jedynie słyszeliśmy. Pesto jednak powoli wkracza do naszych jadłospisów. To ciekawa alternatywa dla serwowanych na co dzień dań, wyrazista w smaku i przywołująca na myśli śródziemnomorskie klimaty. Czego chcieć więcej?
Artykuł Pesto: z czego je zrobić, jak wykorzystać i z czym podać? pochodzi z serwisu Biokurier.